Βασιλιάς τού Oum Dreyga και ο δρόμος προς την εξορία (feat. Φίλοι τού John Jameson)

Το Antonov σηκώνει σκόνη, καθώς πιάνει στον χωμάτινο διάδρομο. Είμαι πίσω, μετά από ένα μήνα άδεια. Μιλάω με τον Choe.

«Ο κόσμος λέει για σένα. Αλλά λέει και για τον Bac.».

Είναι Νοέμβριος. Είμαι ακόμα “διοικητεύων μέχρι νεωτέρας”.

Η ερώτηση ήταν τι ακούγεται για τη θέση τού διοικητή.

. . .

Ταγματάρχης Rudolf Bac. Ο ένας από τους δύο Αυστριακούς τής MINURSO.

Τον είχα συναντήσει όταν ήμουν στο αρχηγείο τον Οκτώβριο, για τη σύσκεψη των επικεφαλής εθνικών αποστολών. Είχε μόλις έρθει.

Φαινόταν ωραίος τύπος. Τον προόριζαν για το Mahbas.

Απόρησα όταν, τηλεφωνώντας στο φυλάκιο μου από το Laayoune, την προηγούμενη μέρα, το σήκωσε εκείνος, αξιωματικός υπηρεσίας.

«Σε περιμένουμε να ‘ρθείς», μου είπε.

. . .

Όταν έφτασα, δεν χρειάστηκα πολλή ώρα για να σχηματίσω την εικόνα.

Ο Bac έχει εννέα ειρηνευτικές αποστολές πίσω του. Αυτή είναι η δέκατη. Αργότερα, θα μου διηγηθεί πώς αναγκάστηκαν να εκκενώσουν το φυλάκιό τους στην Ερυθραία, με τις σφαίρες γύρω να πέφτουν χαλάζι.

29 Ιουνίου 2006, United Nations Mission in Ethiopia & Eritrea (UNMEE), φυλάκιο Badme. Ο αντισυνταγματάρχης Rudolf Bac καθιστός, δεύτερος από αριστερά. Δεύτερος από δεξιά, ο υποπλοίαρχος Ηλίας Δέδης, σήμερα στο Κονγκό

Ο στρατηγός έχει επίσης πλούσιο παρελθόν σε αποστολές τού OHE. Είχαν συνυπηρετήσει, στα Υψώματα του Γκολάν.

Ενώ ήμουν με άδεια στην Κίνα, ο Bac πήγε όντως στο Mahbas. Δύο μέρες μετά, με ένα τηλεφώνημα, τον κατέβασαν στο Oum Dreyga.

Έχει λογική. Ο Bac είναι έμπειρος. Στην πραγματικότητα, είναι συνταγματάρχης. Το Oum Dreyga είναι σημαντικό φυλάκιο. Τεράστια περιοχή ευθύνης. Επικίνδυνη. Τον Ιούλιο ανατράπηκε ένα αμάξι. Τον Αύγουστο μια περίπολός του έπεσε σε νάρκη.

Δεν είναι αστείο.

Χρειάζονται κάποιον ικανό. Κάποιον που να μπορούν να εμπιστευτούν. Κάποιον έμπειρο.

Κάποιον σαν τον Bac.

Εγώ ήμουν απλώς μια προσωρινή λύση ανάγκης.

. . .

Θυμάμαι τον Σεπτέμβριο, όταν ήρθε το σήμα που με όριζε υποδιοικητή, και τα έβαψα μαύρα, επειδή αυτό σήμαινε ότι θα έμενα. Το όνομά μου ήταν ήδη στη λίστα των επόμενων μεταθέσεων. Δεν έβλεπα την ώρα να φύγω από το κολαστήριο τού Oum Dreyga. Όπως όλοι.

Αλλά αυτό έχει αλλάξει. Το Oum Dreyga έχει αλλάξει.

Το αλλάξαμε.

. . .

Έχω πει πολλές φορές ότι η περιπολία είναι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα ομαδικής δουλειάς. Σκέφτηκα πρόσφατα ότι το ίδιο ακριβώς θα μπορούσα να πω και για την διαδικασία εκπαίδευσης και πιστοποίησης. Οπωσδήποτε, είναι κατ’ αρχήν δουλειά του εκπαιδευόμενου και του σπόνσορά του. Αλλά συμμετέχουμε όλοι μας. Ενεργά. Δείχνοντας, εξηγώντας, καθοδηγώντας… μοιραζόμενοι τη γνώση και την εμπειρία μας…  και στο τέλος εξετάζοντας. Θέλω να σταθώ λίγο, στη διαδικασία πιστοποίησης και εξέτασης, απευθυνόμενος στους συναδέφους μας που είναι ακόμα υπό εκπαίδευση. Όπως ξέρετε, αυτοί που σας πιστοποιούν είμαστε εμείς. Δεν είναι ο στρατηγός, δεν είναι ο αξιωματικός εκπαίδευσης του αρχηγείου ή κάποιος άλλος από αλλού. Είμαστε εμείς, οι σύντροφοί σας. Η ιδέα είναι ότι πρέπει να μας πείσετε, εμένα, τον υποδιοικητή και τα παλιότερα μέλη, ότι είστε ικανοί να πάρετε μια περιπολία, να την οδηγήσετε εκεί έξω, να κάνετε τη δουλειά και να την φέρετε πίσω ασφαλή. Αυτό είναι όλο, και από μια άποψη είναι απλό. Εδώ, στο Oum Dreyga, δεν υπάρχουν τρυκ. Κανείς δεν θα προσπαθήσει να σας βάλει τρικλοποδιές με ερωτήσεις – παγίδες. Κανείς δεν θα σας κάνει τον έξυπνο, κανείς δεν θα επιχειρήσει να σας κάνει να νιώσετε ηλίθιοι. Αλλά, πιστέψτε με, δεν ήταν πάντα έτσι…

Δεν ήταν πάντα έτσι…

Αλλά οι μοναδικοί επιζήσαντες από εκείνη την περίοδο είμαστε εγώ και ο Yaser…

Κανείς άλλος…

. . .

«Christos, αδειάζει μια θέση στη διεύθυνση πληροφοριών. Μίλησα με τον Αιγύπτιο διευθυντή. Του είπα για σένα.»

Είναι ο Yaser, στο τηλέφωνο, από το Laayoune.

«Δεν ξέρω, φίλε… Δε γουστάρω καθόλου στο αρχηγείο… Το ξέρεις…»

… και η Zetti δεν είναι πια εκεί…

«Το ξέρω, αλλά… Κοίτα, Christos, όλοι εδώ λένε ότι ο Rudolf θα γίνει διοικητής μόλις τελειώσει την εκπαίδευση… Δεν θα υπάρχει χώρος για σένα εκεί… Πρέπει να φύγεις, αδερφέ μου… Και αυτή η θέση νομίζω είναι καλή ευκαιρία.»

«Καλά… Άσε να το σκεφτώ και θα σε πάρω…»

. . .

«Έχει να κάνει με κείμενα», μου λέει ο Pascal, ο Γάλλος που είναι τώρα στην εν λόγω θέση. «Διαβάζεις όλες τις πηγές, και κάθε μέρα φτιάχνεις το δελτίο πληροφοριών. Μεταξύ άλλων, αποκτάς και μια συνολική, στρατηγική εικόνα για την αποστολή.»

Είναι η δεύτερη θητεία τού Pascal στη MINURSO. Την πρώτη φορά ήταν διοικητής στο Awsard.

«Αλλά δεν πρέπει να μιλάς γαλλικά;»

«Όχι απαραίτητα. Αλλά…»

«Τι;»

«Εσύ δεν μπορείς να κάνεις αίτηση. Είσαι διοικητής.»

«Δεν είμαι. Είμαι διοικητεύων μέχρι νεωτέρας. Και όχι για πολύ ακόμα.»

Αισθάνομαι τον Pascal να χαμογελάει, στην άλλη άκρη τής τηλεφωνικής γραμμής.

«Ναι… Ο Bac», λέει.

«Κάπως έτσι…»

Σιωπή. «Κοίτα, Christos…»

«Τι;»

«Εγώ λέω ότι είσαι διοικητής…»

. . .

Κείμενα.

Αναγνώσεις. Αναλύσεις. Περιλήψεις. Αποδελτιώσεις.

Στρατηγική εικόνα για την αποστολή…

Μερικούς μήνες πριν, στην Ελλάδα, θα σκότωνα για μια τέτοια δουλειά.

Αλλά τώρα είμαι εδώ…

… είμαι στην έρημο…

… και αρκετά με τα κείμενα των άλλων…

… sorry Yas…

. . .

Ο διευθυντής προσωπικού παίρνει τηλέφωνο ένα απόγευμα. Ζητάει τον Rudolf.

«Τι σε ήθελε;»

Ο Rudolf ανάβει τσιγάρο. Καπνίζουμε μαζί έξω. Σούρουπο.

«Ρώτησε πότε αναμένεται να τελειώσω την εκπαίδευση.»

. . .

Σε μια κινηματογραφική εκδοχή της ιστορίας, σε αυτό το σημείο, σηκώνομαι όρθιος. Κατεβάζω δύο Jameson μονορούφι. Σκουπίζω τα χείλη μου με το μανίκι. Τους κοιτάω.

Θέλετε το Oum Dreyga;

ΟΚ… Ελάτε να το πάρετε…

… αν σας παίρνει…

(Μια μέρα ανακάλυψα με έκπληξη ότι ο γάλλος αξιωματικός πληροφοριών μου, λοχαγός Alex Verdat, είχε βάλει αυτή τη φωτογραφία ως θέμα στο desktop του υπολογιστή του. "Με βοηθάει να μην τεμπελιάζω", μου είχε πει...)

. . .

Τα πράγματα, βέβαια, δεν έγιναν έτσι.

Συνέχισα να κάνω τη δουλειά μου. Ήσυχα. Και να σκέφτομαι.

Σε τελική ανάλυση, εγώ δεν είμαι αυτός που, σε ανύποπτο χρόνο, περιέγραψε Το Σύνδρομο της Σαντορίνης;

(Ποιο;)

ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ

Καλώς ή κακώς, οι διαδρομές ζωής πολλών ανθρώπων μπορούν να παραλληλιστούν με ένα ταξίδι, ας πούμε από την Αθήνα στην Κρήτη, με ιστιοφόρο. Κάθονται κάτω, σχεδιάζουν και αποφασίζουν ότι, για να πάνε στην Κρήτη, πρέπει πρώτα να περάσουν από τη Σαντορίνη.

Βάζουν πλώρη για Σαντορίνη. Βλέπουν το νησί, προσπαθούν να προσεγγίσουν. Ο άνεμος όμως δεν είναι ευνοϊκός. Χωρίς να το καταλάβουν, σιγά-σιγά έχουν παρασυρθεί σε μια θέση όπου η Σαντορίνη δεν είναι πλέον ανάμεσα σε αυτούς και την Κρήτη. Η Σαντορίνη εξακολουθεί να είναι μπροστά τους, αλλά τώρα η Κρήτη είναι πίσω τους. Αυτό που πρέπει να κάνουν είναι μεταβολή, να αφήσουν τη Σαντορίνη και να συνεχίσουν για την Κρήτη.

Οι άνθρωποι δεν το αντιλαμβάνονται, και συνεχίζουν να πασχίζουν να πιάσουν Σαντορίνη…

Σε μια άλλη εκδοχή του ταξιδιού, η στάση στη Σαντορίνη είναι πραγματικά απαραίτητη – ξεκούραση, επισκευές, προμήθειες. Αποβιβάζονται για μερικές μέρες. Και οι μέρες γίνονται εβδομάδες, και οι εβδομάδες μήνες, και μια καλή δουλίτσα στο δήμο και η Σαντορίνη είναι μια χαρά. Δεν μιλάμε για μια συνειδητή απόφαση, για έναν συλλογισμό που θα κατέληγε στο ότι είναι προτιμότερο να μείνουν εκεί, απορρίπτοντας τη συνέχιση του ταξιδιού ως ψυχαναγκασμό. Όχι. Η Κρήτη απλώς ξεχνιέται. Δεν υπήρξε ποτέ.

Και μένουν εκεί, στη Σαντορίνη, το νησί των λωτοφάγων…

* * *

Ξύπνα. Θυμήσου. Δεν ήρθες εδώ για να γίνεις διοικητής ή κάτι τέτοιο. Αυτό ήταν απλώς ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα απίθανων συγκυριών. Ήρθες εδώ για να δεις την έρημο. Και τις δύο πλευρές της αποστολής. Τους αντάρτες τού POLISARIO, να γερνάνε και να αποδεκατίζονται από το χρόνο, όχι πολεμώντας, αλλά περιμένοντας. Τους πραγματικούς βεδουίνους, στην άλλη πλευρά. Τις προϊστορικές βραχογραφίες και τα ταφικά μνημεία… Τις Σπηλιές τής Tifariti, το Βουνό τού Διαβόλου…

Ναι. Αλλά…

Φύγε… Άσε το φυλάκιο στον Rudolf και κανόνισε να πας στην Tifariti, στον φίλο σου τον Max… Κανείς δεν θα σου πει όχι… Πήγαινε στο Mijek ή στο Agwanit – μικρά φυλάκια, μετά το Oum Dreyga θα είναι σαν διακοπές. Θα έχεις χρόνο για σένα. Τέρμα οι οχτάωρες και εννιάωρες περιπολίες. Τέρμα οι σκοτούρες τής διοίκησης. Θα αρχίσεις πάλι να διαβάζεις…

Να διαβάζω…

Φύγε. Έχεις μολυνθεί. Είσαι άρρωστος.

Ε;

Βολεύτηκες εδώ. Νιώθεις πλέον σαν στο σπίτι σου. Που σημαίνει ότι είναι ώρα να ξεκαλουπώνεις. Δίνε του. Πακετάρισέ τα και φύγε, πήγαινε να ξαναγίνεις νέος, να αρχίσεις πάλι από την αρχή, αλλού. Δεν έφυγες από την Αθήνα για να αράξεις στο Oum Dreyga.

Ναι, αλλά…

Αλλά τι, ρε ηλίθιε;;;;;

… από μικρό κι από τρελό, λένε, μαθαίνεις την αλήθεια…

Ε;;;

. . .

Ο τρελός τού Oum Dreyga ήταν επισμηναγός των ρωσικών διαστημικών δυνάμεων. Λεγόταν Denis Kornev.

24 Νοεμβρίου 2009, με τον Denis, στην αποχαιρετηστήρια παράταξη προς τιμήν του. Στο βάθος ο Alan, αξιωματικός προσωπικού.

Από εκείνη την ημέρα, καθιέρωσα την αναμνηστική φωτογραφία "thumbs up". Όρθιοι από αριστερά: ταγματάρχης Hunejune Choe (Νότια Κορέα), ταγματάρχης Davor Popovic (Κροατία), λοχαγός George Boamah (Γκάνα), ταγματάρχης Muhammad Aftab (Πακιστάν), ταγματάρχης Igor Buriyan (Ρωσία), λοχαγός Alex Verdat (Γαλλία), σμηναγός ιπτάμενος Gildas Sittaramme (Γαλλία), ταγματάρχης Rudolf Bac (Αυστρία, συνταγματάρχης στην πραγματικότητα), υποπλοίαρχος Shomoon Sarwar (Μπαγκλαντές). Καθιστοί, από αριστερά: λοχαγός οδοντίατρος Moses Azuoru (Νιγηρία), ταγματάρχης Mohamed Mounir (Αίγυπτος, υποδιοικητής), επισμηναγός Denis Kornev (Ρωσία, τιμώμενος), επισμηναγός Christos Tsatsoulis (Ελλάδα, προσωρινός διοικητής), πλωτάρχης πεζοναυτών Alan Vieira (Βραζιλία), λοχαγός David Clarke (Ιρλανδία). Τη φωτογραφία τράβηξε ο υποπλοίαρχος Jairo Lainez, από την Ονδούρα

Ήταν καλό παιδί. Ικανός σαν δαίμονας. Έμπειρος, με δώδεκα μήνες πίσω του και μια εξάμηνη παράταση. Πρόθυμος. Problem solver, αν κατάφερνες να τον εστιάσεις κάπου. Ομαδικός παίκτης.

Και τελείως τρελός…

Έχω ήδη περιγράψει πώς κατάφερε να προξενήσει τροχαίο ατύχημα, την ίδια μέρα που μια περίπολός μας έπεσε σε νάρκη.

Ο Denis ήταν αξιωματικός ψυχαγωγίας. Υπεύθυνος για τα πάρτυ.

Είχαμε πάρτυ κάθε Σάββατο, κάθε φορά με ένα ή περισσότερα τιμώμενα πρόσωπα: welcome party, όταν ερχόταν κάποιος καινούριος· congratulations party, όταν κάποιος ολοκλήρωνε τον κύκλο εκπαίδευσης· και farewell party για αυτούς που έφευγαν. Μίλαγαν όλοι, ένας-ένας, απευθυνόμενοι προς τον τιμώμενο, ο οποίος μίλαγε προτελευταίος.

Τελευταίος μιλούσε ο διοικητής…

Αγορεύοντας - welcome Abdulai, congratulations Jairo, farewell David...

Ο αξιωματικός ψυχαγωγίας συντόνιζε τη διαδικασία. Έδινε το λόγο, αναγγέλοντας τον ομιλητή…

Ήταν σε ένα τέτοιο πάρτυ. Ο τιμώμενος είχε μόλις τελειώσει. Ήταν η σειρά μου.

“Κυρία και κύριοι”, είχε πει ο Denis, “και τώρα… ο βασιλιάς τού Oum Dreyga”…

Kingdom of Oum Dreyga

"Sir, I request permission to start the farewell parade" - "Permission granted"

* * *

Βασιλιάς, φυσικά, δεν ήμουν… και βασιλιάς, φυσικά, αισθανόμουν…

Είχα βρεθεί επικεφαλής μιας υπέροχης συμμορίας, μιας ομάδας ανθρώπων που είχε γίνει μια γροθιά…

Ένας για όλους κι όλοι για έναν…

* * *

30 Σεπτεμβρίου 2009. Είμαι ακόμα υποδιοικητής, με τον διοικητή να λείπει με άδεια στο Πακιστάν.

14:10. Έχω μόλις γυρίσει από περιπολία. Βγαίνω από το αυτοκίνητο και ανάβω τσιγάρο, με τη μηχανή αναμμένη.

Με πλησιάζει ο George, λοχαγός από τη Γκάνα, αξιωματικός υποστήριξης.

Κρατάει χαρτιά.

O George, δεξιά, σε περιπολία με τον Yaser, 29 Ιουλίου 2009. Ένα μήνα μετά, το αυτοκίνητο στο οποίο ακουμπάνε θα πέσει σε νάρκη και θα καταστραφεί, ευτυχώς χωρίς θύματα...

“Αμάν, ρε φίλε”, λέω γελώντας. “Ούτε τσιγάρο δεν προλαβαίνω να ανάψω…”

Ο George είναι αναστατωμένος.

Μου δείχνει το πρώτο χαρτί – ένα μήνυμα από τον προϊστάμενο μεταφορών τής αποστολής, προς έναν επιτελή τού αρχηγείου, με κοινοποίηση στον τεχνικό διευθυντή και στη μισή MINURSO.

“Φαίνεται”, γράφει μεταξύ άλλων, “ότι οι συνάδελφοί σας στο Oum Dreyga δεν διαβάζουν e-mails”.

Το μήνυμα αφορά ένα υποτιθέμενο λάθος στην ημερήσια αναφορά (situation report – SITREP) τού George, σχετικά με το status ενός αυτοκινήτου μας, για το οποίο είχαμε λάβει ένα email την προηγούμενη μέρα.

Το δεύτερο χαρτί που κρατάει ο George, είναι η ημερήσια αναφορά του.

Και είναι σωστή.

“Τ-τί είδους άνθρωποι είναι αυτοί;” ψελλίζει.

Κουνάω το κεφάλι. “Ηρέμησε”, λέω. “Έχεις δίκιο. Άστο πάνω μου.”

“Πώς… πώς μπορεί κάποιος να στέλνει τέτοιο μήνυμα; Κ-και τώρα τι πρέπει να του απαντήσω εγώ;”

Ο George τρέμει.

Βάζω το χέρι μου γύρω από τους ώμους του. “Εσύ δεν θα απαντήσεις τίποτα. Θα πας μέσα και θα ηρεμήσεις. Αναλαμβάνω εγώ.”

Το ανέλαβα…

To: Chief Transport Officer, Mission Headquarters (MHQ)
From: TS Commander, Oum Dreyga
Date: Sep 30, 2009 11:58PM
Subject: In Oum Dreyga, we definitely *read* incoming emails…

Dear Mr O’Neill,

It was with really deep sorrow that I became aware of your last email message, included below. I have heard, lately, that there are persistent rumours in the MHQ regarding teamsite Oum Dreyga and its people, describing them as lazy troublemakers, who enjoy hitting mines as a hobby. Unfortunately, I am obliged to start believing that, indeed, there are really such rumours, rendering MHQ personnel rather eager to discover mistakes and omissions in Oum Dreyga, even when there is neither.

I will very kindly request that you have a second look in our today’s (30 Sep) daily SITREP. You will discover that vehicle MIN 617 is correctly reported in our inventory, as being located in Laayoune and with the remark «replaces MIN 643». Major Mahmoud Ragaay, whom I would sincerely like to thank for his kind communication and cooperation, is not exactly accurate in his last message: there was never any «correction» in that SITREP, simply because there was no error to be corrected.

[…]

In any case, and even if indeed there was some actual error or omission in our SITREP, I think that we could handle it more gently than sending emails to everyone involved, claiming that these guys «in Oum Dreyga do not read e-mails». And believe me, it is really bad for the morale of hard-working UNMO’s, in a time that we need it high…

Dear Mr O’Neill,

From the days that I used to be the teamsite motor transport officer, I can only recall excellent communication and cooperation between us, even when the situation was far from ideal (accidents, destroyed cars etc.). Maybe this is one of the reasons that I felt really sorry reading your last message. I have absolutely no reason to believe that we will not continue cooperating in the good, efficient way we have done it so far. But please, don’t believe the rumours!

With best regards

Christos TSATSOULIS
MAJOR
A/CDR
TS UMD

. . .

Ο Thomas O’Neill είναι Ιρλανδός, μόνιμος υπάλληλος του ΟΗΕ, στη MINURSO εδώ και 12 χρόνια, στα πρόθυρα της συνταξιοδότησης. Προϊστάμενος μεταφορών – chief transport officer, και κολλητός φίλος τού John Jameson σε ευγενείς ποσότητες…

Ο Tom απάντησε: δεν πιστεύω σε φήμες, και ουδέποτε αναφέρθηκα σε αξιωματικούς με την έκφραση “these guys”…

Και όπως έχει συμβεί με δεκάδες ανθρώπους στην καριέρα μου με τους οποίους έχω τζαρτζαριστεί με παρόμοιο τρόπο, από εκείνη την ημέρα –για την ακρίβεια, από την επόμενη φορά που συναντηθήκαμε– γίναμε κολλητοί…

Ο George ηρέμησε…

Λίγες μέρες μετά περιμέναμε τον διευθυντή επιχειρήσεων. Υπήρχε μια ανησυχία, σχετικά με κάποιες δραστηριότητές μας παρουσία του.

“Θα το κάνουμε έτσι”, λέω. “Και αν ο διευθυντής σάς πει οτιδήποτε, θα τον στείλετε σε μένα.”

Ο George χαμογέλασε…

“Κάνουμε τη δουλειά μας, με τον επαγγελματισμό και το ομαδικό πνεύμα που μας διακρίνει όλους. Και την κάνουμε καλά. Θα κάνουμε και λάθη. Δεν γίνεται αλλιώς – ο μοναδικός τρόπος να μην κάνεις λάθη είναι να μην κάνεις τίποτα. Αλλά είμαστε το πιο πολυάσχολο φυλάκιο της MINURSO, και το ξέρουμε, και δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να μας κάνει τον έξυπνο. Οποιοσδήποτε εξωτερικός επιχειρήσει κάτι τέτοιο, δεν τσιμπάτε, δεν τσαντίζεστε και δεν ασχολείστε: τον παραπέμπετε σε μένα. Εσείς κοιτάτε να κάνετε τη δουλειά σας, και να μη δίνετε αφορμές. Τα υπόλοιπα τα αναλαμβάνω εγώ. Για ένα πράγμα θέλω να είστε σίγουροι…”

Ξαφνικά, αισθάνομαι τσαντισμένος.

Ξαφνικά, φωνάζω…

“As long as I am sitting in this chair, NOBODY fucks with Oum Dreyga…”

Και, να με πάρει ο διάολος, νομίζω ότι ακούγομαι πειστικός…

. . .

Τα περί ηθικού που έγραψα στον Tom ήταν σοβαρά. Τέλη Σεπτεμβρίου, ένα μήνα μετά το ατύχημα με τη νάρκη, και από το αρχηγείο δεν μας είχε επισκεφθεί ακόμα κανείς. Ο κόσμος αισθανόταν προδομένος και περιφρονημένος. Οι εξυπνάκηδες της επιτροπής διερεύνησης ενδιαφέρονταν μόνο σε ποιον θα το φορτώσουν. Έχω γράψει, παλιότερα, ότι η έκρηξη εκείνης της νάρκης και ό,τι ακολούθησε – μούδιασμα, ανακρίσεις, απομάκρυνση του διοικητή – άφησαν το Oum Dreyga κυριολεκτικά ερείπιο.

Δεν ήταν κυριολεκτικό. Αλλά ήταν αληθές.

Άρχισα να θίγω το θέμα τού χαμηλού ηθικού στην εβδομαδιαία αναφορά τού διοικητή:

“UNMOs at teamsite have begun noticing and discussing that, almost one month after the mine incident, nobody from the Higher Command has visited the teamsite for expressing their encouragement, sympathy and support.  After the visits of the investigation teams, they have been left with the impression that Mission Headquarters’ only concern is to find people which will be held personally responsible. They feel disappointed and abandoned by the Headquarters. The morale is not high.”

. . .

Mε παίρνουν από το γραφείο τού Ιρλανδού διευθυντή επιχειρήσεων. Ο διευθυντής θα επισκεφτεί το φυλάκιο την Παρασκευή, 2 Οκτωβρίου. “Έστειλες και μία αναφορά, και έλεγες για το ηθικό”.

“Δύο.”

“Τι δύο…”

“Έστειλα δύο αναφορές.”

… και, για να είμαι ειλικρινής, είχα αρχίσει να αναρωτιέμαι αν τις διαβάζετε…

“Ο διευθυντής δεν το είδε θετικά.”

“ΟΚ, τον περιμένω να το συζητήσουμε από κοντά.”

Από την προηγούμενη επίσκεψη του Ιρλανδού, 11 Ιουνίου 2009. Διακρίνονται ο Ali (Πακιστάν, υποδιοικητής), ο Enam (Κροατία, διοικητής) και εγώ (αξιωματικός υπηρεσίας)

Όταν προσγειώνεται ο Ιρλανδός, εγώ δεν είμαι εκεί, όπως όφειλα. Είχαμε μόλις ξεφορτώσει δύο τόνους cargo από το Antonov, έκανα ντους και δεν υπολόγισα καλά το χρόνο. Όταν φτάνω στον διάδρομο προσγείωσης, είναι ήδη εκεί και με περιμένει. Και δεν πρόλαβα και να ξυριστώ. Τριών ημερών γένια…

Τον φέρνω στο φυλάκιο, φτιάχνουμε καφέ, βγαίνουμε έξω να καπνίσουμε. Κόβω τις τυπικότητες και μπαίνω στο θέμα.

“Well, sir… I hope I have not been a pain in the ass…”

Ο Ιρλανδός ανάβει το τσιγάρο του. Κουνάει το κεφάλι. Χαμογελάει.

“Oh yes, you have…”

Περίφημα…

. . .

Σε προσωπικό επίπεδο, έχουμε καλή χημεία με τον διευθυντή επιχειρήσεων. Πολύ καλή. Και σοβαρές διαφωνίες στα επαγγελματικά.

Καθόμαστε εκεί και τα συζητάμε όλα. Ανοιχτά. Στα ίσια.

Θεωρεί ότι η αναφορά μου περί χαμηλού ηθικού ήταν αντιστρατιωτική.

“Λυπάμαι που το ακούω”, λέω. “Όχι μόνο δεν είχα καμιά τέτοια πρόθεση, αλλά και δεν θεωρώ ότι ενήργησα αντιστρατιωτικά. Λυπάμαι πραγματικά που όταν οι αναφορές περιορίζονται στα τετριμμένα, σε ένα σωρό πληροφορίες ρουτίνας που, ούτως ή άλλως, έχουν ήδη υποβληθεί στο αρχηγείο μέσα από 15 διαφορετικά κανάλια, είναι ΟΚ, και όταν ακουμπάνε ουσιαστικά και σοβαρά θέματα, θέματα που απαιτούν λύση, γίνονται δυσάρεστες… Και εντάξει, το δυσάρεστες να το δεχτώ – σε τελική ανάλυση, η αναφορά ενός προβλήματος δεν μπορεί παρά να μην είναι ευχάριστη… Αλλά αντιστρατιωτική; Με συγχωρείτε, δεν το δέχομαι αυτό…”

… και το θεωρώ προσβλητικό, αλλά δεν στο λέω… τυγχάνεις φιλοξενούμενός μου…

“Και εκείνο το θέμα που προέκυψε με τον Thomas O’Neill”, λέει. “Σου έστειλε ένα mail δυο γραμμές, και συ έκατσες και έγραψες… βιβλίο!”

Γελάω. “E, όχι και βιβλίο… Ένα δοκίμιο (essay) έγραψα…”

… γιατί, μεταξύ μας, απολαμβάνω να γράφω… αλλά δεν θα στο πω ακόμα…

“Έστω, δοκίμιο… Αντέδρασες υπερβολικά.”

“Ναι, μπορεί να φαίνεται έτσι όταν κάθεσαι σε ένα γραφείο στο αρχηγείο και βλέπεις μόνο email… Φυσικά, όταν είσαι εδώ τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Έπρεπε να βλέπατε τον αξιωματικό υποστήριξης, όταν πήρε το μήνυμα του Tom. Ο τύπος έτρεμε… Έχω πει, και θα το λέω ξανά και ξανά: εδώ είναι Oum Dreyga! Δεν είναι Mijek, δεν είναι Mehaires, δεν είναι Agwanit… Είμαστε ίσως το πιο πολυάσχολο φυλάκιο της αποστολής, οι άντρες δουλεύουν πραγματικά σκληρά, βγαίνουν για περιπολίες έξι και εφτά και οχτώ ώρες, και όταν γυρίζουν έχουν να ασχοληθούν και με τη δουλειά γραφείου… Δεν τους αξίζει να τρώνε χλαπάτσες από το αρχηγείο, ακόμα και όταν κάνουν λάθη, πόσο μάλλον όταν, στην περίπτωση που συζητάμε, είναι σωστοί, απλώς ο συμπατριώτης σας μάλλον είχε αρχίσει τα Jameson μεσημεριάτικα και δεν έβλεπε τι διάβαζε…”

Ένα πρωί, ο Tom δεν πήγε στο γραφείο… Ανησύχησαν και άρχισαν να τον ψάχνουν… Τον βρήκαν στο δωμάτιό του, τύφλα, ημιαναίσθητο…

Δώδεκα χρόνια εδώ…

“… οπότε εγώ τι έπρεπε να κάνω;”, συνεχίζω. “Να πω στον δικό μου έλα ρε George, χαλάρωσε, δεν έγινε και τίποτα… Και την επόμενη μέρα να τον στείλω περιπολία, ανάμεσα σε ναρκοπέδια, σε αυτήν την ψυχολογική κατάσταση… Ωραίος διοικητής θα ήμουν!”

Πάει να πει κάτι, αλλά τον διακόπτω.

Έχω αρχίσει να χειρονομώ…

“Να σας πω κάτι; Δυο βδομάδες πριν, μου έστειλαν το 616, σε αντικατάσταση του αυτοκινήτου που διέλυσε ο Κινέζος τον Ιούλιο. Και μαντέψτε… Μου το έστειλαν με λάστιχα πόλης! Ωραίο, ε; Καταπληκτικό! Λάστιχα πόλης! Δηλαδή εγώ τι έπρεπε να κάνω, να αρχίσω να στέλνω εξυπνακίστικα email από δω κι από κει, [παίρνω προσποιητό υφάκι] φαίνεται ότι οι συνάδελφοί μας στο αρχηγείο δεν ξέρουν ότι στο Oum Dreyga δεν έχουμε άσφαλτο…;”

Αγριεύει. “Έπρεπε να μιλήσεις με τον Tom, να τους κόψει τον κώλο!”, λέει έντονα.

Γελάω.

“I’m sorry, sir… Είναι προφανές ότι έχουμε τελείως διαφορετική προσέγγιση… Εγώ είχα ένα πρόβλημα μπροστά μου, ένα πρόβλημα που χρειαζόταν λύση… Το τελευταίο πράγμα που με απασχολούσε, εκείνη τη στιγμή τουλάχιστον, ήταν το ποιος φταίει… Φυσικά, μπορούσα να στείλω μήνυμα στον Tom, και σε σας, και στον τεχνικό διευθυντή, και στον στρατηγό, και στον μπαμπά μου, και μετά να κάτσω αναπαυτικά στην καρέκλα μου και να λέω εγώ το ανέφερα, και να περιμένω άλλους να λύσουν το δικό μου πρόβλημα, δηλαδή το ότι είχα εδώ ένα αυτοκίνητο που δεν μπορούσα να χρησιμοποιήσω… Συγγνώμη, αλλά εγώ δεν παίζω έτσι… Έλυσα το πρόβλημα στο δικό μου επίπεδο – πήρα τα λάστιχα από το 588, που επρόκειτο να το φορτώσουμε στη νταλίκα και να το στείλουμε πάνω για γενική επισκευή, και τα έβαλα στο 616… Και ξέρετε, αφ’ ότου έλυσα το πρόβλημα, το ξέχασα… Δεν ασχολήθηκα περαιτέρω… Είπαμε, εδώ είναι Oum Dreyga. Έχουμε και δουλειές…”

Δεν μιλάει.

“Και, παρεπιμπτόντως… όταν πρέπει να κόψω κώλους, το κάνω μόνος μου. Δεν χρειάζομαι βοήθεια.”

Με κοιτάει, μάλλον διερευνητικά. Δείχνει να προσπαθεί να με ζυγίσει.

Δεν ξέρω τι διάολο βλέπει…

“Για να γυρίσουμε σε αυτό που λέγαμε στην αρχή, για την αναφορά μου περί χαμηλού ηθικού – ξέρετε, όλα συνδέονται, κι ας φαίνονται άσχετα εκ πρώτης όψεως… Αν υπερασπίζομαι τους άντρες μου σε περιπτώσεις σαν και αυτή με τον Tom, δεν το κάνω από συναισθηματικούς λόγους, παρόλο που και το συναίσθημα παίζει ρόλο… Δεν το κάνω για να φανώ καλός στα μάτια τους… Όπως έγραψα στην αναφορά μου, καλώς ή κακώς, δικαιολογημένα ή όχι, σας αρέσει-δεν σας αρέσει, αυτοί οι άνθρωποι εδώ, μετά τα τελευταία γεγονότα, αισθάνονται εγκατελειμμένοι… Παρατημένοι… Αισθάνονται ότι εσείς εκεί πάνω δεν νοιάζεστε… Δεν δίνετε δεκάρα… ”

“Δεν είναι έτσι. Φυσικά νοιαζόμαστε…”, λέει, μάλλον άψυχα.

“Θα φτάσω και εκεί – άλλο θέλω να πω τώρα: όταν ο κόσμος –επαναλαμβάνω, καλώς ή κακώς, δεν το εξετάζω– αισθάνεται έτσι…”

Σταματάω και τον κοιτάω στα μάτια.

“… ο μόνος που του απομένει, είναι ο τύπος που κάθεται σε κείνο το γραφείο που γράφει απ’ έξω Διοικητής. Πρέπει να νιώσει ότι, τουλάχιστον αυτός ο τύπος, είναι μαζί του, ότι τον καταλαβαίνει και νοιάζεται και τον υποστηρίζει… Αλλιώς, αυτή η αίσθηση εγκατάλειψης θα γίνει παραίτηση, και η δουλειά θα πάει στο διάολο, μαζί με πολλά άλλα…”

Ανάβω τσιγάρο. Κοιτάω αλλού.

“Ξέρετε πόσες φορές αναγκάστηκα να κάνω τον κλόουν; Πόσες φορές αναγκάστηκα να δώσω παράσταση; Να τους πω πράγματα που δεν πίστευα; Κύριοι, η αποστολή μας και… μαλακίες! ΜΑΛΑΚΙΕΣ! Βγαίνουμε έξω, οδηγούμε για 200 και 300 χιλιόμετρα μες στην έρημο, ανάμεσα σε ναρκοπέδια, μόνο και μόνο για να συναντήσουμε έναν αγουροξυπνημένο Μαροκινό, με σαγιονάρες, τον οποίο θα ρωτήσουμε για τα όπλα και το προσωπικό του, για να μας απαντήσει, συνήθως, no change… Ή να μας δώσει νούμερα που δεν μπορούμε να ελέγξουμε…”

Τον κοιτάω ξανά.

“Προσπαθώ να τρέξω μια ομάδα εδώ, sir…”

… και δεν το έχω ξανακάνει. Δεν τη ζήτησα τη γαμημένη τη θέση, και κανείς δεν με ρώτησε αν την ήθελα… Δεν έχω παρόμοια εμπειρία, κι ό,τι κάνω το κάνω από ένστικτο… Προσπαθώ να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ…

“… προσπαθώ να τρέξω μια ομάδα και, λυπάμαι που το λέω, δεν βοηθάτε.”

“Προσπαθούμε,” λέει.

Ίσως το πιστεύει κιόλας…

“Κι εγώ προσπαθώ να το πιστέψω”, λέω. “Αλλά, ομολογώ, αισθάνομαι ηλίθιος…”

Έρχεται σε αμηχανία. “Ηλίθιος; Γιατί…”

“Γιατί όταν έστειλα την πρώτη αναφορά περί ηθικού, περίμενα ότι θα έσπαγαν τα τηλέφωνα!… Περνάει η Δευτέρα – τίποτα… Λέω θα έσκασε τίποτα έκτακτο και θα τρέχουν, ή είναι εκτός γραφείου σήμερα… Τρίτη τίποτα. Τετάρτη τίποτα…”

Ο Ιρλανδός έχει ουσιαστικά παραιτηθεί από απόπειρες απάντησης…

Κάτι τέτοιες στιγμές, με πιάνει ένα αίσθημα οίκτου… Σκέφτομαι σταμάτα ρε, τι σου φταίει ο κακομοίρης και τον πρήζεις… Ας τον ήσυχο…

… συνήθως μου περνάει γρήγορα…

“… και μια που θεωρείτε την αναφορά μου αντιστρατιωτική, αναρωτιέμαι, με όλο το σεβασμό, πόσο στρατιωτική συμπεριφορά είναι να στέλνει ένας διοικητής φυλακίου δύο αναφορές για χαμηλό ηθικό τού προσωπικού, θέμα υποτίθεται σοβαρό, και για δέκα μέρες… δέκα μέρες… να μην σηκώνει κάποιος το τηλέφωνο από το αρχηγείο, έστω για να ζητήσει διευκρινίσεις… Έλα ρε φίλε…τι γίνεται εκεί κάτω… τι διάολο είναι αυτά που γράφεις;…”

Αντισυνταγματάρχης Peter Cooney. Ιρλανδός. Διευθυντής Σχεδίων & Επιχειρήσεων της MINURSO.

Ξερακιανός. Ασπρομάλλης. Μεγάλα μάτια. Γαλάζια, ιρλανδικά μάτια…

Μερικές φορές, νομίζω, μου θυμίζει τον Beckett.

“Ξέρεις, Peter… Μεταξύ μας, και σαν άντρας προς άντρα τώρα… Έστω και μετά από δέκα μέρες, έστω και αν δεν σου άρεσε η αναφορά μου, περίμενα να μου τηλεφωνήσεις εσύ, όχι να βάλεις τον επιτελή σου…”

. . .

Έχουμε προγραμματίσει μια περιπολία, να τον πάμε στο σημείο που έσκασε η νάρκη. Επικεφαλής ο Alan. Εγώ πρώτος οδηγός.

Όταν γυρίζουμε, μαζεύω τον κόσμο στο briefing για να τους μιλήσει.

Στο briefing δεν λέω τίποτα. Τον αφήνω να συζητήσει με τον κόσμο. Εγώ ό,τι είχα να πω του τα είπα.

Πάμε για φαγητό.

. . .

“Last but not least…”, του λέω ενώ τρώμε.

Ο Ιρλανδός με κοιτάει… Πιθανώς αναρωτιέται τι θα του φέρω πάλι στο κεφάλι…

“O συμπατριώτης σας, ο Clarke… είναι καλός, πολύ καλός… σοβαρός, επαγγελματίας… Κρίμα που λείπει με άδεια και δεν τον είδατε.»

“ΟΚ.”

”Τις πρώτες μέρες που ήταν εδώ, βέβαια, τον απογείωσα…”

Δείχνει ενδιαφέρον. “Αλήθεια;”

“Ναι.”

"Θυμάσαι ρε φίλε όταν είχες πρωτοέρθει, τον Αύγουστο, που σε απογείωσα επειδή μίλαγες στον Μαροκινό συνταγματάρχη με τα χέρια στις τσέπες και ύφος δεκαπέντε καρδιναλίων;" - "Αν θυμάμαι λέει... Και δεν ήταν αστείο..." - Με τον David, στην τελευταία περιπολία του

“ΟΚ, Christos, ακόμα και ένας Ιρλανδός αξιωματικός μπορεί να χρειάζεται μια κλωτσιά στον κώλο…”

… μ’ αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι, αφεντικό…

“Ναι, αλλά δεν θέλω να πω αυτό – όλοι μας χρειαζόμαστε μια κλωτσιά στον κώλο πού και πού. Αλλά ο τύπος ακούει. Έχω δει πολλούς που αντιδρούν σε στυλ you fuckin’ Greek κλπ.”

“Αυτό δεν είναι σωστό.”

“Ναι, το ξέρω, αλλά γίνεται. O Clarke όμως ακούει. Το επεξεργάζεται. Καταλαβαίνει. Και βελτιώνεται. Είναι πολύ καλός, αλήθεια… Όπου και να πήγαινα, ευχαρίστως θα τον ήθελα μαζί μου. Υπάρχει, βέβαια, ένα πρόβλημα…”

“Τι πρόβλημα;”

Σοβαρό πρόβλημα…

“Δεν πίνει Jameson. Πίνει αυτή τη μαλακία, το Captain Morgan’s. Λένε ότι είναι ωραίο ποτό. Το πίνει ένας καλός μου φίλος. Δεν είναι Ιρλανδός, όμως. Αλλά σας παρακαλώ, μην το κάνετε θέμα…”

Γελάει.

Επαγγελματικές διαφωνίες, εντάξει, αλλά nothing personal, and no hard feelings…

. . .

Καθόμαστε στη σκιά. Ανάβουμε τσιγάρο.

Σκάει ο Alan, με τρεις μπύρες και φιστίκια.

Συζητάμε χαλαρά.

Ίσως τον έχω αδικήσει τον Βραζιλιάνο.

“Σε σύγκριση με εδώ”, λέει για το προηγούμενο φυλάκιό του, “στο Mehares κάναμε διακοπές”…

. . .

Περιμένει το αεροπλάνο να φύγει. Παραπονιέται ότι στο πρατήριο έχει τελειώσει το Jameson.

«Φυσικά», λέει ο τρελο-Denis που είναι εκεί. «Τα πήραμε όλα εμείς.»

Ο Ιρλανδός νομίζει ότι ο Ρώσος αστειεύεται.

O Denis τον κοιτάει, χωρίς να χαμογελάει, με εκείνη την έκφραση ­δεν-μπορώ-να-καταλάβω-γιατί-ο-κόσμος-δεν-με-παίρνει-στα-σοβαρά…

«Δεν αστειεύομαι. Στην τελευταία διοικητική περιπολία πήραμε τρία κιβώτια…»

Με τεράστια, μοιραία καθυστέρηση, ο διευθυντής σχεδίων και επιχειρήσεων τής MINURSO, επιτέλους, καταλαβαίνει με ποιους έχει να κάνει…

“You… fuckers!”

… come on, boss… αναρωτιόμουνα πότε θα απασφαλίσεις…

“Αυτό θα έπρεπε να απαγορευτεί!”, λέει σοβαρά.

“Ξέρεις, Denis”, επεμβαίνω, “νομίζω ότι μπορούμε να εξυπηρετήσουμε τον διευθυντή και να του πουλήσουμε ένα μπουκάλι… στη διπλάσια τιμή φυσικά!”

28 Ιουλίου 2009, Oum Dreyga, Δυτική Σαχάρα - τοπικός σύλλογος "Φίλοι τού John Jameson". Από αριστερά: Antonio Pietrini, Yaser Faried (παρατηρητής, δεν πίνει), Denis Kornev, o Santiago Mendez κι εγώ. Τη φωτογραφία τράβηξε ο Alex Verdat. O David Clarke, αν και προσκλήθηκε, αρνήθηκε να συμμετάσχει.

. . .

Δεν του πουλήσαμε μπουκάλι. Συγκινημένοι από την απελπισία του, του δώσαμε ένα Jameson, με τη συμφωνία να αφήσει ένα Famous Grouse στον Luciano, στο αρχηγείο, για να το πάρω την επόμενη εβδομάδα, που θα ανέβαινα για τη σύσκεψη των επικεφαλής εθνικών αποστολών – θα έλειπε με άδεια.

Στην καφετέρια του αρχηγείου, με πλησιάζει ο Valerio, ο Ιταλός λοχαγός που δουλεύει στο κέντρο επιχειρήσεων.

“Καλά, τι του έκανες του διευθυντή όταν ήρθε στο Oum Dreyga;”

“Εγώ; Τίποτα…”

… απλώς του τα ’πα λίγο χύμα… και τον έστησα στο αεροπλάνο… και είχα τριών ημερών γένια… και επιχείρησα να του πουλήσω Jameson στη μαύρη… και…

“Γιατί”, ρωτάω, “είπε τίποτα;”

Ο Valerio με κοιτάει, μάλλον διερευνητικά. Χαμογελάει.

“Είπε ότι είσαι ο καλύτερος διοικητής φυλακίου τής αποστολής.”

Χμμ…

“Δεν παίζει αυτό”, λέω. “Πρώτον, δεν είμαι διοικητής. Είμαι απλώς υποδιοικητής, με τον διοικητή μου σε άδεια. Δεύτερον, η εν λόγω θέση είναι κατειλημμένη, από τον διοικητή τής Tifariti.”

… τον Αργεντινό φίλο μου, Maximiliano Vega, πλωτάρχη τών πεζοναυτών…

Λίγες ώρες αργότερα, ο στρατηγός θα με καλούσε στο γραφείο του για να μου ανακοινώσει, ανεπίσημα ακόμα, ότι βάσει του πορίσματος της επιτροπής διερεύνησης για τη νάρκη, σκοπεύει να απομακρύνει τον Waseem από διοικητή τού Oum Dreyga και να τοποθετήσει εμένα, προσωρινά, μέχρι νεωτέρας…

… fuckin’ savages…

Κυκλοφορούσαν φήμες ότι θα γινόταν κάτι τέτοιο. Όταν ο διευθυντής είχε έρθει στο Oum Dreyga, τον ρώτησα.

“Μην πιστεύεις τίποτα”, μου είχε πει…

* * *

Πίσω, στο παρόν. Δηλαδή στα τέλη Νοεμβρίου 2009.

Έχουν έρθει τα ονόματα των υποψηφίων για μετάθεση. Ο Davor, o Moses και ο Chen.

Βρίσκω τον Davor στο γραφείο του.

Ο Davor, παρακολουθώντας τη νεκρή ζώνη

“Παίζεις για μετάθεση, Δεκέμβριο ή Ιανουάριο. Εσύ, ο Moses και ο Chen. Θα μετατεθεί το λιγότερο ένας από σας. Αν θεωρώ ότι κάποιος ή κάποιοι πρέπει να μείνουν, μπορώ να το ζητήσω από το αρχηγείο.”

“OK.”

“Στη θέση σου θα έφευγα. Έχεις κάθε δικαίωμα να πας κάπου να ξεκουραστείς. Και το αξίζεις. Θέλω να μείνεις. Αλλά δεν θα ζητήσω από το αρχηγείο να μείνεις, αν δεν το θέλεις.”

“OK, αν με χρειάζεσαι…”

“Δεν είπα ότι σε χρειάζομαι. Είπα ότι θέλω να μείνεις.”

“Κατάλαβα.”

“Σκέψου το με την ησυχία σου, αποφάσισε και μου λες.”

“Εντάξει.”

“Έχεις δύο λεπτά.”

“Θα μείνω.”

Δεν σκέφτηκε. Δεν χαμογέλασε. Δεν ανοιγόκλεισε καν τα βλέφαρα…

. . .

Ο Moses ζητάει μια μέρα να το σκεφτεί, και τελικά επιλέγει να φύγει.

Με τον Chen δεν ασχολούμαι… Δεν βλέπω την ώρα να τον ξεφορτωθώ…

Ένα δίλημμα έχω (μόνο ένα!): να σε πετάξω μέσα ΤΩΡΑ, ή στην επιστροφή...;

* * *

30 Νοεμβρίου 2009. Περιπολία με διανυκτέρευση. Νότιος τομέας – Al Baggary 19 & 20. Δεύτερος οδηγός. Με τον Aftab, εκπαιδευόμενο. Επικεφαλής ο Choe.

Δεύτερη φορά που οδηγώ από τότε που γύρισα.

Ενώ έχουμε διανύσει περίπου τριάντα χιλιόμετρα, ο Aftab κοιτάει το ταμπλώ μου.

Κάτι δεν του αρέσει.

Δείχνει να διστάζει.

Το αντιλαμβάνομαι. Αλλά δεν λέω τίποτα. Τον αφήνω.

Τελικά μιλάει:

“Έχεις βάλει τετρακίνηση;”

Χμμ… Όχι.

“Πω ρε φίλε… μαλακία… ευχαριστώ…”

Την άλλη μέρα, όταν ο Choe τελειώνει την απενημέρωση, παίρνω το λόγο:

“Χτες χάρηκα πάρα πολύ. Γιατί τριάντα χιλιόμετρα αφ’ ότου ξεκινήσαμε, ο ταγματάρχης Aftab μου υπέδειξε ότι είχα ξεχάσει να βάλω τετρακίνηση. Δηλαδή μου υπέδειξε ένα λάθος μου. Θέλω να τονίσω και να ξεκαθαρίσω κάτι, ιδιαίτερα για τους καινούριους συναδέλφους μας: ειδικά τώρα, στην αρχή, που είστε ακόμα υπό εκπαίδευση, θα βγαίνετε για περιπολία και οδηγός σας θα είναι πάντα κάποιος παλιότερος, κάποιος έμπειρος. Μπορεί να είναι ο υποδιοικητής, μπορεί να είναι ο διοικητής, μπορεί να είναι ο στρατηγός ή ο θεός ο ίδιος, δηλαδή ο Ντιέγκο Μαραντόνα… Ανεξάρτητα από το ποιος είναι μαζί σας, να θυμάστε πάντα: όταν βλέπουμε κάτι λάθος, το υποδεικνύουμε. Πάντα. Η περιπολία είναι ομαδική δουλειά, ίσως είναι και ο ορισμός τής ομαδικής δουλειάς. Major Aftab…”

“Sir.”

“Good job. I am very pleased.”

Με τον Aftab. Στο βάθος ο Sarwar (Luxurious world IV)

. . .

Ήταν σε κείνη την περιπολία που, μετά τη στάση για φαγητό, έγραψα στο μυαλό μου τα Αδέσποτα Λάμδα, οδηγώντας στην έρημο…

Το βράδυ συζητάμε. Γύρω από τη φωτιά, κάτω από τον πεντακάθαρο έναστρο ουρανό…

Ο Sarwar είναι ο τέταρτος της ομάδας. Πρώτος οδηγός. Έχει μόλις μετατεθεί από το Mahbas.

Λέει ότι εδώ είμαστε ωραία ατμόσφαιρα.

Λέει ότι στο Mahbas δεν ήταν έτσι…

* * *

Και οι μέρες περνάνε, και μια θαμπάδα αρχίζει να διαχέεται στο φως της ερήμου, και ένα αδιόρατο σφίξιμο στους άντρες, καθώς όλοι διαισθάνονται ότι οι μέρες μου ως διοικητή εκεί τελειώνουν, μάλλον άδοξα…

Οδηγώ με τον Jairo. “Θα είστε μια χαρά με τον Rudolf”, λέω.

Το πιστεύω…

Ο Jairo είναι κατσούφης. “Ο Rudolf είναι γαμώ τα παιδιά”, λέει. “Αλλά εσύ… εσύ…”

Κομπιάζει.

“… εσύ…”

Τα υπόλοιπα λόγια του, λυπάμαι, αλλά θα τα κρατήσω για τον εαυτό μου…

. . .

Αυτή η ιστορία δεν είναι κινηματογραφική. Δεν έχει κακούς.

Ο Rudolf είναι όντως και γαμώ τα παιδιά. Φιλικός. Εργατικός. Στιβαρός. Ο σοφός τού Oum Dreyga…

“Αυτό εδώ”, λέει μια μέρα δείχνοντας κάτι, “είναι τελείως άχρηστο. Είναι τόσο άχρηστο όσο… πώς να στο πω… όσο ένα αρχηγείο!”

Καπνιστής!

Και δεν έχει καμία όρεξη να γίνει διοικητής…

“Αυτή είναι η δέκατη ειρηνευτική αποστολή μου”, λέει, “και η τελευταία μου. Θέλω να την περάσω ήσυχα και ήρεμα. Να κάνω το εξάμηνό μου εδώ, και μετά να πάρω μετάθεση και να δω και την άλλη πλευρά. Δεν θέλω να γίνω ούτε διοικητής, ούτε υποδιοικητής, ούτε τίποτα…”

Αλλά ξέρουμε και οι δύο ότι δεν θα τον ρωτήσει κανείς…

Γίναμε καλοί φίλοι…

Κι ένα Σάββατο βράδυ, καθώς πίναμε μετά το πάρτυ, ήρθε δίπλα μου… Και είχε μια λάμψη στο πρόσωπό του, και ένα στοχαστικό χαμόγελο, και παρόλο που με κοίταγε, μου έδινε την αίσθηση ότι έβλεπε και άλλα πράγματα εκεί, μπροστά του, πέρα από μένα…

“Τα καταφέρνεις…”, είπε.

“E;”

“Ειλικρινά, δεν καταλαβαίνω πώς ακριβώς το κάνεις. Αλλά τα καταφέρνεις…”

Συνέχισε να με κοιτάει, για λίγο.

Τα μάτια του έλαμπαν.

Μετά με χτύπησε στον ώμο, μου γύρισε την πλάτη κι έφυγε…

. . .

Ο Rudolf ολοκλήρωσε τον κύκλο εκπαίδευσης και πιστοποιήθηκε ως επικεφαλής περιπόλου στις 6 Δεκεμβρίου, ημέρα Κυριακή.

Η εσωτερική αξιολόγηση (peer rating) για τον νέο διοικητή τού Oum Dreyga ορίστηκε για την Παρασκευή, 11 Δεκεμβρίου.

"Good job, Rudy..."

. . .

Rudolf Bac. Συνταγματάρχης τού αυστριακού στρατού. Βετεράνος εννέα ειρηνευτικών αποστολών. Φίλος.

Rudolf Bac. Εκπαιδευτής καταδύσεων. Εκπαιδευτής αναρρίχησης.

Στον ελεύθερο χρόνο του, ασχολείται με την τοξοβολία…

Συνταγματάρχης Rudolf Bac. Ο νέος διοικητής τού Oum Dreyga.

Respect.

Full respect, Colonel Bac...

. . .

Κράτησα το μαγαζί ανοιχτό όσο χρειαζόταν. Τώρα ήρθε το ιππικό.

Δεν υπάρχει χώρος πλέον για περιπλανώμενους καουμπόυ.

Ώρα να του δίνω…

. . .

Και δεν θέλω…

Όταν με ρωτάνε, λέω πως ό,τι και να γίνει, θα είμαι κερδισμένος. Στην απίθανη περίπτωση που τελικά με κάνουν διοικητή, όλα καλά. Στην αντίθετη περίπτωση, θα φύγω, θα πάω στην άλλη πλευρά… Αυτό ήθελα από την αρχή. Όλα καλά. It’s a win-win situation, λέω.

Αλλά λέω ψέματα…

Δεν θέλω να φύγω… Και δεν είναι επειδή βολεύτηκα… Δεν είναι επειδή άραξα στη Σαντορίνη και ξέχασα την Κρήτη…

Δεν είναι επειδή κάθομαι σε μια καρέκλα που γράφει Διοικητής…

Είναι επειδή…

… για πρώτη φορά στη ζωή μου, εδώ, στον μικρόκοσμο του Oum Dreyga, μπόρεσα να αλλάξω κάτι…

… μπόρεσα να βελτιώσω την καθημερινή ζωή μερικών ανθρώπων…

… ξενιτεμένων ανθρώπων, ανθρώπων που δεν είναι ποιητές ή διανοούμενοι,  ανθρώπων που δεν ήρθαν εδώ για να βρούν κάτι ή να ξεφύγουν από κάτι…

… ανθρώπων που άφησαν πίσω τις γυναίκες και τα παιδιά τους για να βγάλουν μερικά χρήματα παραπάνω, για να τους προσφέρουν μια καλύτερη ζωή…

… απλών ανθρώπων…

Δεν καταλαβαίνω πώς ακριβώς το κάνεις, είπε ο Rudolf…

Κι εγώ δεν καταλαβαίνω πώς είναι δυνατόν να μην καταλαβαίνει…

Είναι απλό…

Χαμογέλα… αντιμετώπισε τον άλλον με σεβασμό…

Όταν κάποιος κάνει κάτι καλό, χτύπα τον στον ώμο… πες του good job!…

Όταν κάποιος κάνει κάτι πολύ καλό, μνημόνευσέ το στο briefing… σχολίασέ το…

Όταν κάποιος κάνει κάτι λάθος, γίνε αυστηρός αν χρειάζεται… βάλε τις φωνές, αν χρειάζεται… αλλά μην τον προσβάλλεις… μην γίνεις κακός, μην γίνεις εμπαθής…

Όταν σου ‘ρχεται κάποιος με ένα πρόβλημα, μην βλέπεις το πρόβλημα… δες πρώτα τον άνθρωπο…

… έτσι, θα καταφέρεις μεταξύ άλλων να λύσεις και το πρόβλημα…

Χαμογέλα… αλλά πρόσεχε… το χαμόγελο πρέπει να είναι ειλικρινές, πρέπει να βγαίνει απ’ την καρδιά και όχι από τα χείλη σου… αλλιώς ο κόσμος θα το καταλάβει… δεν μπορείς να τον ξεγελάσεις…

… ο κόσμος δεν είναι χαζός…

… ο κόσμος δεν είναι κακός…

Βρες τα καλά του σημεία… Χτίσε πάνω τους… ενίσχυσέ τα… θωράκισέ τα…

… και τα άσχημα σημεία θα συρρικνωθούν από μόνα τους… ως εκ θαύματος…

… ίσως εκ θαύματος…

Δεν ξέρω τι λένε τα βιβλία… και δεν με ενδιαφέρει πλέον… γιατί το είδα να συμβαίνει, μπροστά στα μάτια μου…

Όλοι αυτοί εδώ, μου είπε μια άλλη φορά ο Rudolf, που σκοτώνονται να κάνουν ό,τι τους πεις, γιατί νομίζεις ότι το κάνουν; Επειδή είσαι διοικητής;

Όχι βέβαια, συνέχισε. Το κάνουν επειδή σε αγαπάνε.

Το είπε με έναν εντελώς αδιάφορο τόνο. Σαν να μιλούσε για τον καιρό.

They do it because they love you.

Κι αν δεν θέλω πια να φύγω, είναι γιατί…

… γιατί…

… για πρώτη φορά στη ζωή μου, στην επαγγελματική μου ζωή τουλάχιστον, νιώθω ότι κάνω κάτι χρήσιμο…

Γι’ αυτούς εδώ τους άντρες…

Τους άντρες μου…

* * *

5 Νοεμβρίου 2029. Εξήντα χρονών σήμερα. Απόσπασμα απολογισμού:

Όταν ήμουν περίπου τριάντα χρονών, ανακάλυψα (όπως και τόσοι άλλοι, είμαι σίγουρος) ότι είχα πέσει θύμα λανθασμένου επαγγελματικού προσανατολισμού: έπρεπε να είχα γίνει χορευτής.

Ήταν πολύ αργά για να ασχοληθώ, έστω και ερασιτεχνικά. Αναζητώντας ένα συγγενές υποκατάστατο, άρχισα να εξασκώ την ευγενή τέχνη τού ζογκλέρ.

[…] Όταν ήμουν περίπου σαράντα, βρέθηκα για δυο μήνες προσωρινός διοικητής ενός φυλακίου των Ηνωμένων Εθνών στη Δυτική Σαχάρα. Η μοναδική –αν υποτεθεί καν ότι υπάρχει κάποια– σπουδαιότητα του εν λόγω γεγονότος, έγκειται στο ότι επρόκειτο για το πλέον εντυπωσιακό ζογκλερικό τής μέχρι τότε ζωής μου…

* * *

Αυτά έλεγε το σενάριο…

Ως συνήθως, ο σκηνοθέτης έκανε τα δικά του…

Και στις 8 Δεκεμβρίου 2009, με τον Jairo, τον Slava και τον Igor, βρεθήκαμε παγιδευμένοι σε ναρκοπέδιο…

(To be continued…)

Όταν προσγειώνεται ο Ιρλανδός, εγώ δεν είμαι εκεί, όπως όφειλα. Είχαμε μόλις ξεφορτώσει δύο τόνους cargo από το Antonov, έκανα ντους και δεν υπολόγισα καλά το χρόνο. Όταν φτάνω στον διάδρομο προσγείωσης, είναι ήδη εκεί και με περιμένει. Και δεν πρόλαβα και να ξυριστώ. Τριών ημερών γένια…

Τον φέρνω στο φυλάκιο, φτιάχνουμε καφέ, βγαίνουμε έξω να καπνίσουμε. Κόβω τις τυπικότητες και μπαίνω στο θέμα.

“Well, sir… I hope I have not been a pain in the ass…”

Ο Ιρλανδός ανάβει το τσιγάρο του. Κουνάει το κεφάλι. Χαμογελάει.

“Oh yes, you have…”

Περίφημα…

. . .